Du holde Kunst - over de liedkunst

foto:  Nikolaus Karlinski

Iets meer dan drie maanden geleden nog hoorde ik Kirchschlager bij een liederenrecital. Dat concert viel me enigszins tegen en was in tegenspraak met haar reputatie en ook met mijn herinnering aan eerdere concerten met haar. Nu was ze bij Het Zondagochtend Concert te horen met Händel-aria’s.

Opera is niet het hoofdonderwerp van deze site. Zeker bij grote zangers is het echter soms de moeit waard om ze ook met ander repertoire dan liederen te horen – al was het maar ter vergelijking.

Kirchschlager werd begeleid door het kammerorchesterbasel, Bauhaus-typografisch zonder hoofdletters en aan elkaar geschreven. Dit ensemble, dat onder meer ook Cecilia Bartoli begeleidt, heeft een klank die uitstekend samengaat met de menselijke stem. Voor een deel ligt dat aan het gebruik van authentieke instrumenten, voor een deel ook aan de ruimte die aan de stem gegeven wordt. Het programma begon instrumentaal, met concerto grosso in F op. 3. nr. 4. Verfijnde klank, mooie houtblazers. Soms werd het gemis van een zichtbare dirigent hoorbaar en hier en daar had ik wat meer spanning gewild, maar wat ik echt miste was natuurlijk een vocale bijdrage.

Kirchschlager daalde energiek de trap af in een gouden jurk. Normaal zou ik die jurk nauwelijks waargenomen hebben, maar hij frappeerde als zinnebeeld van haar klankleuren. Als eerste zong ze Cara speme uit Giulio Cesare. Al bij de eerste noot vulde ze de orkestnoten aan met de emotie die alleen ene bijzondere mooie menselijke stem met de juiste expressie aan de muziek geven kan. Het was meteen Kirchschlager zoals we haar kennen: prachtige klank, mooie lijnen. Vooral de zachte hoge noten maakten indruk en mede daardoor was het, zeker vanaf de reprise ook echt aangrijpend.

Vijftig tinten goud:
Angelika Kirchschlager
met Händel

Met de daarop aria L’angue offeso uit dezelfde opera wekte Kirchschlager het publiek definitief uit het rustige zondagmorgengevoel. Ze voerde de aria een stuk sneller uit dan het voorgeschreven Andante, maar wanneer je de coloraturen zo snel kúnt zingen, past dat alleen maar beter bij de tekst die spreekt over het eruit rukken van een verdorven hart. De coloraturen kwamen er heel gemakkelijk en vooral natuurlijk uit. Ook prachtig om te horen hoe egaal de klant van de stem kon blijven over het gehele bereik, kom daar maar eens om bij iemand als David Daniels. Dat betekende overigens niet dat Kirchschlager haar stem niet kleurde; integendeel, ze beschikte over de vrijheid om haar klankkleuren overal aan te passen aan de expressie. De verschillend klankkleuren bleven echter altijd binnen hetzelfde, gouden palet.

Daarna liet Kirchschlager het publiek even alleen en dat had daar moeite mee, leek het wel, afgaande op het applaus. De door het kammerorchesterbasel eigenlijk heel goed uitgevoerde Balletsuite uit Rodelina kon mij slechts zeer ten dele boeien, maar dat kwam vooral doordat ik zat te wachten op de terugkeer van Angelika.

Na deze onderbreking vervolgde de mezzo in een even indrukwekkend tempo met Con l’ali di constanza. Het publiek had haar uitbundig begroet en het leek wel alsof Kirchschlager hierdoor aangevuurd werd. Half heupwiegend, bijna swingend wiegde zich door de coloraturen, haar gewicht deels op links en deels op rechts leggend, daarbij haar hoofd mooi stil houdende. Na deze aria volgde een erg lang applaus (altijd even wennen maar goed, het is opera), terwijl de meeste indrukwekkende en laatste aria Scherza infida nog moest komen.
Deze langzame aria die handelt over zelfmoord als wraak op de ontrouw van de geliefde, bood weer veel mogelijkheden om gevoel te uiten. Kirchschlager deed dat heel erg goed en gewaagd (soms liep ze het gevaar dat de intonatie ging lijden onder de teruggenomen steun) met veel muzikaal en psychologisch verantwoorde crescendi en decrescendi. Daardoor kwam alle emotie die in de muziek en in de tekst zat sterk tot uitdrukking met als gevolg dat het publiek aan haar voeten lag.

Het lange applaus beloonde ze met Ombra mai fu, dat erg in de geest van Scherza infida, dus eveneens heel goed uitgevoerd werd: de eerste drie woorden waren meteen al erg ontroerend.

Hoe anders was dit recital dan haar Schumann-recital in januari. Kirchschlager was bleek ondanks het vroege uur en de maartse temperaturen echt in vorm, zelfs in de eerste aria maakte ze nauwelijks foutjes. (Na afloop vertelde ze me dat ze al om zes uur opgestaan was om haar stem en lichaam de tijd te geven wakker te worden.) Kirchschlager deed in prachtige klanken haar verhaal met alle aandacht voor de semantische, muzikale en psychologische details, zonder met zichzelf bezig te zijn. Het was in alle opzichten opera, maar tegelijk had het alle eigenschappen van liedgezang die opera bijzonder maken.

Dré de Man

Concert of uitzending gemist?

Het concert werd uitgezonden via radio4 en kan hier opnieuw beluisterd worden. Op de opname klinkt alles erg zeer gedetailleerd wat het orkestklank echt ten goede komt. Kirchschlagers stem krijgt echter in het midden en hoog een scherp randje dat er in werkelijkheid niet is.

(Beluisterd door van de mp3 wav's en een cd te maken, weergegeven via een Meridian cd-speler, Aura klasse 3 voorversterker, B&W MPA 1 eindversterkers en B&W Matrix 801 Mk3 luidspeakers, dus via een installatie die stemmen zeer natuurgetrouw weergeeft.)

Programma

Händel - Concerto grosso in F, op. 3 nr. 4, HWV 315
Händel - Aria 'Cara speme, questo core' (uit 'Giulio Cesare', HWV 17)
Händel - Aria 'L'angue offeso mai riposa' (uit 'Giulio Cesare', HWV 17)
Händel - Balletsuite (uit 'Rodelinda')
Händel - Aria 'Con l'ali di costanza' (uit 'Ariodante' HWV 33)
Händel - Aria 'Scherza infida' (uit 'Ariodante', HWV 33)

Toegift:
Händel - Aria' Ombra mai fu' (uit 'Serse', HWV 40)

Concertrecensies - CD-recensies - Masterclassbesprekingen - Interviews - Concertagenda - Masterclassagenda - Audio, HiFi en gadgets - Componisten - Werken - Links - Over de liedkunst - Over het Duitse van de romantiek - Over romantiek en ironie - Over zangtechniek - Over deze site - Reizen en cursussen - Zangers - Pianisten - Zangdocenten
(Dit menu wordt in de loop van de komende weken geheel functioneel, ook de rechterkolom wordt aangepast)

Du holde Kunst is een nieuwe site over de liedkunst, vocalisten en aanverwante zaken. Op dit moment is het nog een privé-initiatief van Dré de Man. Concertaankondigingen, mededelingen en advertentieverzoeken en dergelijke graag naar dre@duholdekunst.com